Σέ ἀρκετούς Πελοποννησίους, καί ὄχι μόνο, τό ὄνομα τοῦ Παπουλάκου εἶναι χαραγμένο στήν μνήμη μας, ἄν καί ἔχουν περάσει 150 χρόνια ἀπό τό πέρασμά του. Ἦταν μία προσωπικότητα πού συγκλόνισε καί ταρακούνησε μέσα σέ μία δεκαετία τό νεοελληνικό κράτος, μέ τίς προτροπές καί τίς παρεμβάσεις του, κυρίως ὅμως μέ τό ἄδολο κήρυγμά του.
Ἔζησε καί ἔδρασε στήν ἐποχή τῆς ἀντιβασιλείας καί τῆς βασιλείας τοῦ Ὄθωνα. Ἡ ὕπαρξη ἑνός ἑλληνικοῦ κράτους ἦταν μία ἀναγκαία ἱστορική πραγματικότητα. Ἡ δημόσια διοίκηση προσπαθοῦσε νά ὀργανωθεῖ κατά τά πρότυπα τῶν λοιπῶν δυτικοευρωπαϊκῶν κρατῶν. Ὁ λαός πού κατοικοῦσε στόν τότε ἑλλαδικό χῶρο ἔπρεπε νά δεχθεῖ μία νέα ὑπό διαμόρφωση ἐξουσία μέσα ἀπό δυτικά πρότυπα.
Τό κράτος παρεμβατικοῦ τύπου σέ κάθε πτυχή τῆς κοινωνικῆς ζωῆς τῶν πολιτῶν, δέν ἦταν κάτι συνηθισμένο στούς κατοίκους τῆς πρώην Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας πού ἄντεξε πολλά χρόνια. Ἐξάλλου, ὁ ἀγώνας τοῦ 1821 γιά ἐλευθερία εἶχε ἐπιδράσει στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων, καθόσον δέν ἦταν ἀγώνας ἐλευθερίας μόνο σωμάτων, ἀλλά καί πνεύματος.
Στά πλαίσια αὐτά, ὁ Παπουλᾶκος, δηλαδή ὁ ὅσιος μοναχός Χριστοφόρος Παναγιωτόπουλος ἀπό τόν Ἄρμπουνα τῶν Καλαβρύτων, μέ τήν ζωή του καί τόν ἀγώνα του ἐξέφραζε μία ἀντίδραση τοῦ γαλουχημένου στήν Ὀρθόδοξη παράδοση λαοῦ, ἔναντι τῶν ἀλλοιώσεων ἀπό τό ἰσχυρό κοσμικό πνεῦμα τοῦ «διαφωτισμοῦ», πού μέ τήν ὑλική του λάμψη, ἄρχισε νά εἰσέρχεται καί νά ἐπιβάλλεται ἀπό τό νεοσύστατο κράτος, θαμπώνοντας καί ἀνατρέποντας συνθέμελα στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων τίς βυζαντινές πατροπαράδοτες ἀξίες τοῦ ταλαίπωρου Γένους μας. Τό ἀποτέλεσμα μάλιστα αὐτῆς της βίαιης υἱοθέτησης αὐτοῦ τοῦ ξενόφερτου τρόπου ζωῆς στόν Ἕλληνα, ὁδήγησε στό σημερινό ἀδιέξοδο.
Τήν ἐποχή αὐτή ἄρχισε νά ἐπιβάλλεται μέ ὅλες τίς μορφές τῆς ζωῆς κάθε ἀνθρώπου αὐτός ὁ «νέος καί προοδευτικός τρόπος ζωῆς», ὡστόσο ἀμέσως κατάλαβαν οἱ πρόγονοί μας τίς παγίδες καί τίς συνέπειές του.
Ὑπέρμαχοι σέ αὐτό τόν ἀγώνα ἀντίστασης τέθηκαν οἱ λόγιες καί πνευματικές προσωπικότητες τῆς ἐποχῆς, καί ἄρχισαν νά κηρύττουν, ὄχι μόνο τό λόγο τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί τό λόγο τῆς ἐλευθερίας καί τοῦ ἀνθρώπου.
Οἱ σημαντικές αὐτές μορφές πού ἔδωσαν τήν δική του μαρτυρία, ἦταν κυρίως ρασοφόροι, ἐνταγμένοι στήν ἀνανεωτική πνευματική κίνηση τῶν Κολλυβάδων.
Δυστυχῶς, οἱ δυνάμεις ἐξουσίας ἦταν ἰσχυρές καί κατέπνιξαν αὐτή τήν προσπάθεια. Ὅμως τό ἔργο τους, οἱ Διδαχές τους καί τά σημεῖα τους θά παραμένουν γιά πάντα σφραγισμένα στή ψυχή τοῦ Νεοέλληνα.
Ἕνας ἀπό τούς σημαντικότερες ἐκφραστές αὐτῆς τῆς προσπάθειας παρουσιάζεται παρακάτω.
